Mechaniczna

Mechaniczne metody
artykuł dr. n. med. Katarzyny Skórzewskiej

Mechaniczne metody antykoncepcyjne utrudniają dotarcie plemników do macicy i jajowodów. Tworzą mechaniczną barierę, uniemożliwiając zapłodnienie.

Jest wiele rodzajów tych środków. Są przeznaczone zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet. Obecnie jedyna dostępna mechaniczna metoda antykoncepcyjna dla mężczyzn to prezerwatywa, czyli kondom. Natomiast kobiety mają do wyboru: diafragmę, kapturek naszyjkowy, gąbkę dopochwową, prezerwatywę dla kobiet (Femidom).

Prezerwatywa
Jest woreczkiem z cienkiej gumy lateksowej, poliuretanu lub polistyrenu, często dodatkowo pokrytej silikonem. Ma cylindryczny kształt, długość 17 cm, średnicę około 3 cm i grubość 0,05 mm. Powinna być zakładana przed stosunkiem, z pozostawieniem pustej przestrzeni przed ujściem cewki moczowej dla nasienia i swobodnego przesuwania się napletka podczas ruchów frykcyjnych. Po zakończeniu stosunku prącie należy wycofać z pochwy przed jego zwiotczeniem, przez co zapobiega się zsunięciu prezerwatywy i wylaniu nasienia do pochwy.

Jest to środek jednorazowego użytku i nie może być wykorzystany podczas następnego stosunku. Jego zaletą jest duża skuteczność - wskaźnik Pearla wynosi 0,4 - 3,6 (im mniejsza wartość wskaźnika Pearla, tym większa skuteczność danej metody) oraz ogólna dostępność i niska cena. Należy tu także podkreślić brak niepożądanych działań zdrowotnych, a nawet działanie ochronne, czyli zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową, m.in. infekcjom wirusami opryszczki (HSV2) i brodawczaka ludzkiego (HPV), które są czynnikami wywołującymi raka szyjki macicy. Prezerwatywa chroni także przed wirusowym zapaleniem wątroby typu B, a przede wszystkim przed wirusem HIV. Stosowanie tego środka wspomaga zaangażowanie mężczyzny w antykoncepcję oraz powoduje wydłużenie czasu stosunku, co jest niekiedy zgodne z oczekiwaniami kobiety.

Natomiast wadą jest konieczność przerwania gry wstępnej, obniżenie doznań seksualnych u partnera, a także możliwość zsunięcia lub rozerwania, co zmniejsza skuteczność antykoncepcyjną. Problemem może być dla niektórych przełamanie bariery wstydu podczas kupowania prezerwatyw, a także zdarzająca się alergia na gumę i środki lubrykujące (nawilżające).

Diafragma
To gumowa błona dopochwowa rozciągnięta na metalowej sprężynce, którą należy założyć ok. 1 godziny przed stosunkiem. Usuwa się ją dopiero 8 - 10 godzin po kontakcie seksualnym. Z przodu opiera się na spojeniu łonowym, a jej tylna część jest umieszczona w tylnym sklepieniu pochwy. Rozmiar diafragmy dobiera się indywidualnie przez ginekologa i weryfikuje po porodzie, poronieniu oraz co 2 lata przy regularnym współżyciu. Również przyrost wagi powyżej 5 kilogramów powoduje konieczność zmiany rozmiaru błony dopochwowej.

Jej zaletą jest możliwość wielokrotnego użytku. Po wyjęciu z pochwy należy ją umyć, wysuszyć i schować do pudełeczka aż do następnego użycia.

Natomiast zasadnicza wada diafragmy to stosunkowo niska skuteczność (wskaźnik Pearla waha się od 2 do 16). Dlatego zaleca się posmarowanie błony dopochwowej środkiem plemnikobójczym przed jej założeniem, dzięki czemu skuteczność tej metody wzrośnie.

Zakładanie błony dopochwowej wymaga wprawy. Pacjentka może się go nauczyć podczas wizyty u lekarza. Jednak dla niektórych pań udzielanie takich wskazówek przez lekarza lub pielęgniarkę może być niekiedy krępujące. Zniechęcać może także zmniejszenie wymiarów pochwy (co jest wynikiem zastosowania tego środka) oraz odgrodzenie od obszaru szyjki macicy szczególnie pobudzających seksualnie punktów K i G na przedniej ścianie pochwy, co może upośledzać doznania obojga partnerów.

Kapturek naszyjkowy
Ma stożkowaty lub walcowaty kształt gumowego kapturka, dopasowany do kształtu części pochwowej szyjki macicy. Ściśle odgranicza macicę i jajowody od pochwy. Prawidłowo założony przylega doskonale do tarczy szyjki. Zakłada się go godzinę przed, a wyjmuje co najmniej 8 - 10 godzin po stosunku przez pociągnięcie za nitkę wystającą z pochwy. Jego wymiar powinien być weryfikowany (podobnie jak diafragmy).

Również kapturek jest metodą wielokrotnego użytku. Skuteczność zwiększa równoczesne zastosowanie środka plemnikobójczego. I tu również lekarz czy pielęgniarka musi pokazać, w jaki sposób zakładać kapturek.

Gąbka dopochwowa
To mała, jednorazowa gąbka z pianki poliuretanowej, z zagłębieniem w części środkowej przylegającym ściśle do szyjki macicy, nasączona plemnikobójczym preparatem nonoksynolem - 9.

Środek ten nie jest dostępny w Polsce, a wskaźnik Pearla wynosi 9 - 25 (czyli jego skuteczność jest mała).

Prezerwatywa dla kobiet
Jest dostępna na rynkach europejskich od 1992 roku pod nazwą Femidom i produkowana w jednym rozmiarze. Została stworzona z cienkiej gumy poliuretanowej pokrytej dużą ilością środka lubrykującego. Cylindryczny worek o długości 17 cm i średnicy 6 - 7 cm zakłada się do pochwy przed stosunkiem, jednocześnie dopasowując pierścień wewnętrzny Femidomu do sklepień pochwy. Natomiast pierścień zewnętrzny pozostaje poza przedsionkiem pochwy.

Tak jak prezerwatywa męska jest ona przeznaczona do jednorazowego użytku. Podobnie też zapobiega nie tylko niepożądanej ciąży, ale i chorobom przenoszonym drogą płciową. Według niektórych naukowców, jest skuteczniejsza w zapobieganiu zarażeniu wirusem HIV niż kondom.

Często jednak występują problemy techniczne podczas stosowania Femidomu, który może wysunąć się podczas gry wstępnej. Zdarza się też, że prącie podczas ekscytacji płciowej jest nieprawidłowo wkładane - pomiędzy ścianę pochwy a górną krawędź prezerwatywy. Mała estetyka środka wpływa również na jego niewielką popularność.

Środki mechaniczne dla kobiet
Zalety

  • są skuteczne, jeżeli stosuje się je prawidłowo
  • nie zakłócają przebiegu samego stosunku płciowego
  • kontroluje je kobieta
  • są użyteczne w czasie trwania miesiączki
  • nie zaburzają gospodarki hormonalnej kobiety
  • zapobiegają chorobom przenoszonym drogą płciową
  • zmniejszają częstość występowania raka szyjki macicy

Wady

  • konieczność założenia do pochwy przed stosunkiem
  • zmniejszenie doznań seksualnych związanych z drażnieniem szyjki i pochwy
  • konieczność krępujących treningów
  • skuteczność mniejsza niż środków hormonalnych
  • częstsze zakażenia dróg moczowych, parcie i utrudnienia w oddawaniu moczu
  • alergia i odczyn zapalny w pochwie
  • otarcia i owrzodzenia pochwy
  • nasilenie dolegliwości spowodowanych hemoroidami